Doorligwonden zijn huidbeschadigingen die voortkomen uit langdurige druk, bijvoorbeeld bij mensen die lang op bed liggen of in een rolstoel zitten. De medische term hiervoor is decubitus. Doorligwonden kunnen erg pijnlijk zijn en genezen vaak lastig. Het is daarom belangrijk om doorligwonden snel te herkennen en behandelen, of nog liever te voorkomen. Hoe je dat precies doet, lees je hier.
Doorligplek of decubitus, wat is het precies?
Doorligplekken, doorligwonden, doorliggen en decubitus wonden zijn allemaal termen voor hetzelfde verschijnsel. Maar wat zijn deze doorligplekken precies? Wat is decubitus in tegenstelling tot een normale wond? En hoe kan je doorligplekken herkennen? Kortgezegd, is decubitus een huid of weefselbeschadiging als gevolg van langdurige druk of schuifkracht. Gewoonlijk veranderen we eens in de zoveel tijd van houding, ook tijdens het liggen of slapen. Hierdoor raakt één stukje nooit te lang bekneld. Maar als bewegen moeilijk gaat, bijvoorbeeld omdat je langdurig in bed moet liggen of in een rolstoel zit, staat er te lang druk op de doorligplek. Hierdoor krijgt je huid en het weefsel eronder onvoldoende zuurstof en voedingsstoffen, waardoor het kapot gaat en afsterft.
Doorligwonden ontstaan vaak op je billen, heupen, stuitje, schouderbladen, hielen en enkels, afhankelijk van hoe je ligt of zit. Dit zijn plekken waar veel druk op staat omdat ze in weze vastgeklemd zitten tussen je bot en het oppervlak waarop je lichaam rust. De wond maakt zich eerst kenbaar via een rode plek op de huid, die warm aanvoelt en niet weggaat als je er op drukt. Vervolgens kunnen er blaren ontstaan en kan de huid stukgaan. Ook het weefsel onder de huid kan stukgaan, zelfs als de huid nog niet extreem lijkt aangetast. Bij een donkere huid kunnen de eerste symptomen van decubitus bovendien gemist worden. Controleer je huid daarom dagelijks als je risico loopt op decubitus. Of vraag iemand anders het voor je te doen.
Hoe kan je doorligplekken voorkomen?
Door de pijnlijke en moeilijk behandelbare aard van doorligwonden, is het beter om decubitus te voorkomen dan te genezen. Ook in de beginfase van decubitus (en lichtrode plek) heeft het nog zin om doorligwonden te voorkomen. Check jezelf daarom regelmatig en volg de onderstaande tips op. Mocht je sommige tips niet op kunnen volgen, bijvoorbeeld omdat je heel moeilijk kan bewegen, neem dan contact op met je huisarts of wijkverpleegkundige. Zij kunnen je vaak verder helpen doorligplekken te voorkomen, bijvoorbeeld met medische hulpmiddelen.
Verzorging:
- Check je huid dagelijks voor rode plekken of beschadigingen.
- Houd je huid goed schoon, was bij voorkeur met lauwwarm water en niet-ontvettende zeep. Droog je huid daarna ook goed af.
- Heb je last van incontinentie? Gebruik goed absorberend materiaal en verschoon het vaak. Verzorg je huid met een barrièrecrème.
- Kies voor comfortabele, soepele kleren. Het liefst van een natuurlijke stof zoals katoen of linnen.
- Kies voor gezond eten en drink genoeg water (zo’n 1,5 tot 2 liter per dag).
Beweging:
- Regelmatig bewegen is de beste vorm van decubituspreventie. Probeer daarom een paar keer per dag te bewegen, het liefst voor 10 minuten.
- Zit je in een rolstoel? Probeer dan af en toe te lopen, staan of jezelf met je armen omhoog te duwen.
- Lig je in bed? Probeer dan iedere twee uur van houding te veranderen.
- Probeer zo min mogelijk over je matras of stoel te schuiven, maar til je lichaam of billen op.
Wat kan je doen bij decubitus?
Hoewel het dus beter is om doorligwonden te voorkomen, kunnen ze (ondanks goede voorzorgsmaatregelen) toch verschijnen. Wat valt er te doen bij doorligplekken die al zijn opgekomen? Ook hier is het van belang om regelmatig je huid te checken en bij beginnende decubitus (een lichtrode plek) meteen contact op te nemen met je huisarts of een andere expert. De huisarts bespreekt welke decubitusbehandeling het beste voor je is.
Bij het behandelen van doorligplekken, ligt de focus op het voorkomen dat de wond groter wordt. Als de huid al kapot is, kan de huisarts of wijkverpleegkundige de decubituswond ontsmetten en verzorgen met speciale pleisters of verband. Ook wordt bekeken of de wond goed geneest, en of er geen overmatig wondvocht is. De pijn van een doorligplek kan je behandelen met een pijnstiller, zoals paracetamol. Meestal wordt de doorligplek twee weken na behandeling al beter. Hoewel het soms een paar maanden kan duren voor de doorligplek volledig genezen is.
Welke zalf en crème helpt bij doorligwonden?
Naast bewegingen en huidverzorgingsroutines, zijn er ook bepaalde zalven en crèmes die helpen doorligwonden te voorkomen. Een te droge huid vergroot de kans op decubitus, zalf en crème met een vettige substantie en zonder parfum kunnen je huid beschermen. Denk hierbij aan vaseline-cetomacrogolcrème of koelzalf. Is je huid vaak, bijvoorbeeld door zweet of incontinentie? Ook dit vergroot de kans op doorligwonden, crème kan in dit geval je huid beschermen. Kies voor een zinkolie, barrierecrème of siliconencrème.